Roma
İmparatorluğu-4 (Dört İmparator Yılı)
Nero'nun M.S. 68 yılında intihar etmek zorunda kalmasının
ardından "dört imparator yılı"
olarak bilinen kısa bir iç savaş (M.Ö. 31' de Antonius'un ölümünden beri
yaşanan ilk iç savaş) sonrası yaşandı. M.S. 68' in Haziran ayı ile M.S. 69' un
Aralık ayı arasında Roma Vespasianus'un Flavius Hanedanının ilk hükümdarı
olarak başa geçişine kadar Galba, Otho ve Vitellius'un iktidara gelip
gitmelerine tanık oldu. İç savaş Roma İmparatorluğu tarihinde döngüsel siyasi huzursuzluğun
simgesi olmuştur. Taht için çıkan, İç savaş ve isyanlar nedeniyle yaşanan
askerî, siyasi anarşi ve karışıklıkların İmparatorluk için çok ciddi sonuçları
olmuştur…
Dört İmparator Yılı, adını M.S. 69 yılında birbiri ardınca
Roma İmparatorluğu tahtına çıkan Galba, Otho, Vitellius ve Vespasianus adlı
imparatorlardan alır. Bugünkü yazımda bu dört imparatordan sadece Galba, Otho
ve Vitellius’ u, diğer imparator Vespasianus’u daha sonraki yazımda yazacağım…
Galba (M.S.
Haziran 68-Ocak 69)
M.Ö. 3’ te Terracina’ da doğdu. M.S. 65 yılında Pisonia,
cumhuriyet'i yeniden canlandırmayı amaçlayan bir komplo tertiplediyse de
başarız oldu. M.S. 67 sonu ya da 68 başında, Galya Lugdunensis valisi Caius
Julius Vindex, Hispanya Tarraconensis valisi Servius Sulpicius Galba'yı, Nero'nun yerine geçirebilmek amacıyla onun vergi politikasını bahane ederek
isyan etti. Vindex'in Galya'daki isyanı başarısız oldu. Germanya sınırında
konuşlu Roma Lejyonları, Vindex'i karşılamak ve hain olarak karşı koymak için
harekete geçti. Lucius Verginius Rufus önderliğindeki Ren ordusu Vindex'i
bozguna uğrattı, ardından Vindex intihar etti…
Haziran M.S. 68'de, Senato kendini Nero'dan koruyabilmek
için inisiyatif aldı ve onu "halk düşmanı" ilan ederek 73 yaşındaki
Galba'yı İmparator seçti. Kendi kendine imparator olmak isteyen Nymphidius
Sabinus, muhafızlara, Nero'ya ihanet etmeleri için rüşvet verdi. Nero, suikast
sonucu öldürüldü. Galba, imparator olarak tanındı ve Lejyonlarının başında
şehre girişi sevinçle karşılandı. Ancak karışıklıklar ve hoşnutsuzluklar sona
ermemişti. Yukarı ve aşağı Germania orduları ayaklanarak Komutan Vitellius’ u
imparator ilan ettiler. Galba kaybedeceğini anlayınca Piso’ yu evlat edinerek
varisi olduğunu ilan etti. Kendisinin varis olacağını umut eden Otto (Bir
önceki imparator Nero’ nun sevgilisi ve daha sonra karısı olan Popaea Sabina’
nın eski kocası) bu duruma çok sinirlenir ve o da bir şekilde muhafızları elde
ederek kendisinin imparator olarak selamlamalarını sağlar. Galba ve Piso
öldürülürler…
Otho (M.S.
Ocak-Nisan 69)
M.S. 32’ de doğdu. Otho,
Senato tarafından aynı gün içinde imparator olarak tanındı. Bunca kargaşanın
ardından yeni imparator bir derin bir nefes alma ile selamlandı. Hırslı ve
açgözlü olduğu halde, Otho kayıtlara geçecek herhangi bir zorbalık ya da
acımasızlık yapmadı ve dürüst bir imparator olması beklendi. Her halukarda,
Vitellius'un Germanya'dan İtalya'ya yürüme şeklinden rahatsız olmuştu…
Vitellius'un arkasında, İmparatorluğun en seçkin Lejyonları
olan ve Germen savaşlarında bulunmuş kıdemli askerlerden oluşan (Germanica ve
XXI Rapax gibi lejyonlar) vardı. Sonradan anlaşılacağı üzere bu, güce sahip
olduğunun en iyi kanıtıydı. Otho, yeni bir iç savaş başlatmak için pek hevesli
değildi ve barış teklif etmek bir ajan gönderdi ve Vitellius'u kendi evlatlık
oğlu olmaya davet etti. Bunu kabul etmedi ve çok geçmeden Vitellius'un
generalleri ordunun yarısının başında İtalya'ya girmişti. Ard arda birkaç seri
küçük zaferden sonra, nihayet Otho Bedriacum Savaşı'nda bozguna uğratıldı.
Kaçmak ya da karşı-atak denemek yerine, Otho anarşiye bir son vermeye karar
verdiği sırada bir suikaste kurban gitti. İmparatorluğu üç aydan biraz daha
uzun sürdü…
Vitellius (M.S.
Nisan-Aralık 69)
M.S. 15 yılında doğdu. İyi yetişmiş bir devlet adamıydı. Otho'
un suikaste uğradığı haberinin gelmesi üzerine Vitellius, Senato tarafından
imparator olarak tanındı. Bu tanıma, Vitellius'un Roma'yı düzene sokması içindi.
Her nedense, saltanatı pek de hayırlı başlamadı. Olaylar, bu şüphelerinde
kısmen haklı olduklarını ispat edecekti. Sıkıca korunan tahtla birlikte,
Vitellius bir dizi şölen ve akşam yemeği düzenledi (Suetonius'a göre sabah,
öğle ve akşam olmak üzere üç defa) ve zafer kutlamaları için düzenlenen askeri
geçit törenleri imparatorluk hazinesini iflasın eşiğine getirdi. Borçlar kısa
sürede arttı ve borç verenler paralarını geri istemeye başladılar. Vitellius,
borç verenlerden en istekli olanların işkenceyle idam edilmesini emrederek
şiddete meyilli doğasını gösterdi. İmparatorluğun finansal durumunun felakete
doğru sürüklenmesi üzerine, Vitellius kendisini varis olarak adlandıran birçok
vatandaşı ve ayrıca müşterek varisci olduğu diğerlerini de öldürme insiyatifini
kullandı. Ayrıca, her türlü olası rakibini takip ederek, öldürmek için onlara
güç sözü vererek saraya davet etmekle meşgul oldu…
Aynı sırada, Mısır ve Ortadoğu eyaletlerinden Iudaea ile
Suriye, Vespasianus'u imparator ilan ettiler. Vespasianus, M.S. 67 yılında özel
bir emirle Nero tarafından Yahudiye eyeletine Büyük Yahudi İsyanı'nı bastırmak
için gönderilmişti ve orada Suriye eyaleti valisi Gaius Licinius Mucianus'un
desteğini kazanmıştı. Yahudiye ve Suriye'den toplanmış güçlü bir ordu,
Mucianus'un komutasında Roma'ya doğru harekete geçti. Vespasianus'un kendisi,
Roma için hayati öneme sahip olan ve Mısır'dan yapılan tahıl tedariğini kontrol
edebilmek için gittiği Alexandria'da 1 Temmuz'da İmparator ilan edildi.
Vespasianus'un oğlu Titus, Yahudi isyanıyla ilgilenmek için Judaea'da
(Yahudiye) kaldı. Doğu Lejyonları daha Roma'ya varmadan önce, Raetia ve
Moesia'daki Tuna Lejyonları da Ağustos'da Vespasianus'u imparator ilan ettiler
ve Vespasianus, komutanlarından Marcus Antonius Primus tarafından İtalya'ya
davet edildi. Ekim'de, Primus yönetimindeki Lejyonlar İkinci Bedriacum
Savaşı'nda Vitellius'un ordusuna karşı ezici bir zafer kazandılar. Burada
Vespasian'ın adamları tarafından yakalandı ve öldürüldü. Başkent ele
geçirildiğinde Jüpiter Tapınağı'nı ateşe verildi…
Flavius Hanedanı (M.S.
69-96)
Galba, Otho ve Vitellius’
tan sonra Flavius Hanedanlığı dönemi başlamış olup; kısa süreli bir hanedan olmakla birlikte
düşkün duruma gelmiş bir imparatorluğa tekrardan istikrar getirmişti. Özellikle
daha merkeziyetçi ve otokrat yönetimlerinden ötürü bu hanedandan gelen üç
imparator (Vespasianus, çocukları Titus ve Domitianus) eleştirilmişse de 3.
yüzyıla kadar varlığını sürdürebilecek kadar istikrarlı bir imparatorluk için gerekli
reformları yapmışlardı…
Tarihe “Dört
imparatorlar Yılı” olarak geçen dönemin dördüncü imparatoru Vespasianus’ tur;
ancak kendisi Flavius Hanedanı’nın kurucusu olduğundan, burada sadece adını
anarak bir sonraki yazımda kendisi ve sonrasında tahta çıkan çocukları Titus
(M.S. 79-81) ve Domitianus (M.S. 81-96) hakkında bilgileri sizlerle
paylaşacağım…
0 yorum:
Yorum Gönder